بایان نامه خانم سهیلا کرمی -استاد راهنمااحمد طاهری نیا- سال دفاع ۹۶

عنوان :مقایسه سوگندهای الهی در قرآن با سوگندهای بشری

چکیده

يكي از روش هاي قرآن مجید برای تربیت انسان روش سوگند است؛ لذا بر سوگندهای قرآن آثار تربیتی مترتب می شود. سوگند در میان اسلوب­های تأکید، بالاترین درجه را داراست و کسی که سوگند یاد می‏کند، با قرین نمودن گفتار خود به شی‏ء ارزشمند و دارای ارج و شرافتی، آن را به پذیرش، نزدیک می‏سازد و تمام کوشش خود را برای برطرف ساختن تردید و دودلی از مخاطب، به کار می‏برد. به خاطر این شدت تأکید و ایجاد پیوند میان درستی گفتار و ارزش و شرافت چیزی که به آن سوگند یاد می‏شود، سوگند، ساده‏ترین گواه برای اثبات یک مدعاست که گاه جایگزین گواه و دلیل و مدرک نیز می‏شود.

سوگندهاي قرآني شامل سوگندهاي الهي و سوگندهاي بشري است. سوگندهاي بشري شامل سوگندهاي پيامبران و سوگندهاي مردمان مي­باشد. در اين پژوهش به مقايسه سوگندهاي الهي كه عمده سوگندهاي قرآن را شامل مي‏شود با سوگندهاي بشري پرداخته شده است.

قرآن كريم اگر چه گاهي از زبان انبياء، مردم عادي و شيطان نيز سوگند نقل شده است، لكن غالب سوگندها از ناحيه ذات مقدس پروردگار مي‏باشد و سوگندهاي بشري بيان زبان حال بندگان است كه خداوند به نقل و ذكر سوگندهاي آنان اقدام نموده است. عمده اينگونه سوگندها به انگيزه اثبات مطلب خود بوده است. وقتي گوينده‏اي احتمال مي‏دهد كه شنوندگان سخن او را باور نكنند با سوگند خوردن سعي مي‏كند آنان را وادار به قبول نموده شك و ترديد را برطرف سازد، در حالي كه هيچيك از اين مطالب در سوگندهاي قرآن نيست؛ زيرا خداوند نه از كسي يا چيزي ترس دارد و نه فقدان چيزي برايش ضرر مي‏رساند تا سوگند ياد كند، از طرف ديگر  درباره سخن خدا مؤمن نياز به سوگند ندارد و براي كافر و معاند سوگند سودي ندارد و از ديدگاه فقهاء كاربرد سوگند بشري موقعي است كه در محاكم قضائي بعلت فقدان شهود به قسم متوسل شوند و يا در نذرها يا عهدهاي مردمي براي اثبات يا  اسقاط حقي به آن متوسل شوند كه در هر حال به عنوان يك حجت و دليل شرعي كه آثار حقوقي و تكليفي و وضعي بر آن مترتب  مي‏شود قلمداد شده است. لكن در نظر مفسرين، سوگندهاي قرآن داراي چنين مشخصه‏اي نيست.

كليدواژه ها: قسم، سوگندهاي الهي، سوگندهاي بشري.