عنوان پایان نامه :
«جایگاه تدریج در بیان و اجرای احکام»
خانم حمیده حیدری با راهنمایی حجه الاسلام آقای دکتر نادری
چکیده:
اسلام دینی جامع و کامل برای همهی زمانها و مکانهاست که هدف آن هدایت و تربیت انسانهاست. شارع مقدس برای رسیدن به این هدف مهم قرآن کریم را به تدریج بر پیامبر اکرم(ص) نازل کردند تا وی را در ایجاد تغییر و تحول در جامعهی عصر نزول راهبری کند. رسول خدا(ص) به مدد کتاب الهی قومی را که در نهایت گمراهی بود، پرچمدار اصلاح و هدایت جهان ساخت و امت اسلامی را برپایهی تلاش آنها تشکیل داد. بررسی تاریخ گویای موفقیت پیامبر در تحقق این امر است.
ملاحظه معاصران عصر نزول به عنوان جامعه مدل و نمونه اقتضا میکند تا افزون بر معارف و دستورات عام و خاص شریعت مقدس، به روشهای تغییر و تحول دینی جامعه متناسب با نقش تربیتی قرآن نیز توجه شود. یکی از روشهای هدایتی قرآن در جامعه عصر نزول تبیین تدریجی آموزههای آن است؛ بهطوری که حتی برخی از احکام الزامی نیز به عللی به یکباره نازل نشده و پس از فراهم شدن شرایط، حکم الزامی آنها بیان شد. جامعه عصر غیبت معصوم (ص) نیز که به دنبال تغییر و تحول محور است نیازمند پیروی از روش قرآن کریم است؛ زیرا امروزه دانش دین به طور گستردهتر و عمیقتر در اختیار آحاد مردم قرار گرفته است و حجم دانایی دینی مردم به مراتب بالا رفته است، اما اثر تربیتی لازم را ندارد.
در همین راستا پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی به این نتیجه رسید که هرگاه اجرای احکام الاهی به صورت دفعی ممکن بود، واجب است این احکام به صورت یک دفعه برای مردم بیان و در نهایت اجرا شوند؛ اما اگر اجرای برخی از احکام به علت فقدان زمینههای لازم باعث بدبینی مردم نسبت به دین و همچنین باعث وهن و هتک حرمت اسلام شود، لازم است این دستورات به صورت تدریجی بیان و اجرا شوند، تا به تدریج زمینه برای اجرای کامل احکام فراهم شود. پشتوانهی این دیدگاه توجه به نقش عنصر زمان و مکان و تربیت محور بودن دستورات اسلام است. اما اجرای این دیدگاه در عصر غیبت با چالشهایی از قبیل روشن نودن فلسفه بعضی از احکام و مطرح نبودن جدی شیوه تدریج در فقه روبهروست.
کلید واژه ها: اجرای تدریجی احکام، بیان تدریجی احکام، تشریع تدریجی احکام، زمان و مکان، چالش اجرای تدریجی احکام مصلحت.
دفاع :شهریور /1397
[دوشنبه 1397-10-24] [ 12:57:00 ب.ظ ]